Στην αίθουσα σύνταξης με τα ρομπότ
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη μπαίνει στο τελευταίο κάστρο της ανθρώπινης χειραφέτησης, τη φυσική γλώσσα, επιχειρεί σαρωτικές μεταβολές σε πτυχές της πολιτιστικής βιομηχανίας, όπως ο Τύπος
Πριν λίγες μέρες το Open AI έδωσε στη δημοσιότητα μία ακόμα μηχανή τεχνητής νοημοσύνης, το Whisper. Το πρόγραμμα κάνει αυτόματη μεταγραφή ήχου σε κείμενο από και προς τα αγγλικά. Είναι το όνειρο κάθε δημοσιογράφου να μπορεί να μεταγραφεί τις συνεντεύξεις του με ακρίβεια χωρίς να χρειάζεται να περνά το βάσανο της απομαγνητοφώνησης. Αλλά αυτή δεν είναι η μόνη ορατή αλλαγή που φαίνεται πως έρχεται στο επάγγελμα με το ΑΙ. Στις προβλέψεις του journalism.co.uk, ο Charlie Beckett, καθηγητής στο LSE προβλέπει ότι το ‘23 θα είναι η χρονιά κατά την οποία θα δούμε για πρώτη φορά μαζική παραγωγή συνθετικών ειδήσεων από αλγορίθμους. Ο ίδιος ο όρος «συνθετικές ειδήσεις» έχει ενδιαφέρον καθώς αφαιρεί το κριτήριο της κριτικής από την παραγωγή των ειδήσεων.
Κάθε δημοσιογράφος γνωρίζει ότι με την άσκηση του επαγγέλματός κάποια στιγμή έρχεται αυτό που αποκαλούμε «δημοσιογραφικό κριτήριο». Είναι κάτι που δε μαθαίνεται, αλλά αντίθετα αναπτύσσεται ενόσω ο συντάκτης ασκεί το επάγγελμα. Είναι επίσης το γνωσιακό στοιχείο που χαρακτηρίζει όσους μαθαίνουν να προσεγγίζουν την καθημερινότητα με αυτό, ακόμα και όταν απομακρύνονται από το επάγγελμα για να ασκήσουν κάποιο άλλο - για παράδειγμα την πολιτική. Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης στηρίζονται στη μηχανική μάθηση κατά την εκτέλεση τους πάνω σε ανοιχτά η συγκεκριμένα σύνολα δεδομένων, η οποία αποκαλύπτει σταδιακά πρότυπα συμπεριφορών που δεν είναι παρατηρήσιμα αλλιώς. Θα μπορέσουν οι αλγόριθμοι να αναπτύξουν ένα παρόμοιο «κριτήριο»; Η εύκολη απάντηση είναι όχι. Αυτό είναι κάτι που αναπτύσσεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο συνταγματικών και θεσμικών εγγυήσεων, επαγγελματικών και κοινωνικών πλαισίων.
Είναι όμως και ένα από τα πιο συχνά λάθη που κάνουμε όταν μιλάμε για τις νέες τεχνολογίες: Φανταζόμαστε πώς τα πλαίσια στα οποία έχουμε μάθει να λειτουργούμε θα εξακολουθήσουν να ισχύουν και στο μέλλον. Στην πραγματικότητα όπως εξηγεί ο δημοσιογράφος Dimi Reider στο άρθρο του στο The Lead, αυτό δεν ισχύει. Οι αλγόριθμοι δε θα αναλάβουν απλώς να γράψουν τις ειδήσεις, αλλά κυρίως να τις υπαγορεύσουν, ακολουθώντας τα trends της google και των aggregators με σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Ο Beckett παρατηρεί ότι αλγόριθμοι χρησιμοποιούνται ήδη σήμερα σε όλο τον κόσμο για την καταπολέμηση των ψεύτικων ειδήσεων και την προσωποποίηση της ειδησεογραφίας. Το δεύτερο άλλωστε είναι ο τελικός σκοπός αυτών των τεχνολογιών και ο τρόπος με τον οποίο καταστρέφεται η προηγούμενη συνθήκη του εθνικού ακροατηρίου στο οποίο απευθύνονται τα «παραδοσιακά Μέσα ενημέρωσης». H βιομηχανία του like αυτό ακριβώς εξυπηρετεί: την αντιγραφή συναισθημάτων για τη συνθετική αναπαραγωγή τους από προγράμματα λογισμικού στην αγορά του διαδικτύου. Στο διαδίκτυο είμαστε χρήστες υπηρεσιών, όχι πολίτες.
Στην Ελλάδα της σκοπούμενης καθυστέρησης βεβαίως, οι εξελίξεις αυτές μάλλον θα αργήσουν. Η απουσία συνεκτικής πολιτιστικής πολιτικής για τις δημιουργικές βιομηχανίες, τμήμα των οποίων είναι και ο Τύπος και η απουσία επαρκούς δημόσιας έρευνας στο ΑΙ θα μας κρατήσει λίγο πιο πίσω. Η Αμερικανική βιομηχανία που οδηγεί την κούρσα ενδιαφέρεται πρωτίστως για τις μεγάλες γλώσσες, όπως τα αγγλικά και τα Ισπανικά. Όμως η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται αυτή η υπόθεση θα μας συμπαρασύρει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Παρακάτω, ακολουθεί ένα άρθρο που έγραψα για τη δημοσιογραφία του ΑΙ χρησιμοποιώντας (η συν-συγγράφοντας με) τον αλγόριθμο του Rytr, μιας απλής εμπορικής υπηρεσίας συγγραφής κειμένου με ΑΙ online, που στηρίζεται στον αλγόριθμο GPT-3 του Open AI. Κατά τη συγγραφή επέλεξα απλά keywords όπως: AI, δημοσιογραφία, ειδήσεις, επιμέλεια, ποιότητα και ρεπορτάζ.
Στη συνέχεια επιμελήθηκα το κείμενο, καθώς ο αλγόριθμος ανέπτυσσε το συλλογισμό. Έπειτα επεξεργάστηκα τη μετάφραση με τον αλγόριθμο ΑΙ του Deepl, ο οποίος μαθαίνει όσο τον χρησιμοποιείς με αποτέλεσμα να βελτιώνει αισθητά τις μεταφράσεις στα ελληνικά. Στο τέλος βγήκε κάτι με το οποίο σε γενικές γραμμές μπορώ να συμφωνήσω:
Το πρόγραμμα κάνει ανάλυση της βιομηχανικής διαδικασίας παραγωγής της ειδησεογραφίας προκειμένου να καταλήξει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα, όπως η πιθανή παραγωγή νέων ειδικοτήτων στον κλάδο. Νομίζω πως αυτή είναι πράγματι η λογική εξέλιξη του συντάκτη ροής ενός site στο διαδίκτυο. Ανάμεσα στα άλλα το πρόγραμμα διατυπώνει την άποψη ότι η μηχανική παραγωγή ειδήσεων θα αποφύγει τις προκαταλήψεις. Βεβαίως, η ιδέα ότι το διαδίκτυο αποτελεί μια αντικειμενική υπερδομή, συνιστά μια προκατάληψη που διαψεύδεται από την ίδια την έρευνα για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία όλο και περισσότερο εντοπίζεται στον τομέα της ηθικής. Πίσω από τους υπερβολικούς clickbait τίτλους που είναι πότε δυστοπικοί και άλλοτε υπερβολικά τεχνοφιλικοί φαίνεται πως δεν είναι η τεχνική αρτιότητα ή η πληρότητα αυτό που δίνει αξία στα δημοσιεύματα μας, αλλά η κρίση του συντάκτη. Η προβολή του «εκπαιδευμένου» αλγόριθμου στο μέλλον έχει ένα στοιχείο μεταφυσικής, που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Όμως αυτός είναι ένας νέος τρόπος παραγωγής, ή ακόμα ένας νέος επαναστατικός τρόπος γραφής, που όπως λέει ο αλγόριθμος θα οδηγήσει τα παραδοσιακά Μέσα σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή, χωρίς αυτό να είναι τελεολογικό.
Διαβάστε ακόμα: Peter Sterne - Niemanlab | AI enters the newsroom
Προς μια δημοσιογραφία του ΑΙ
Η γενική ιδέα μιας δημοσιογραφίας με τεχνητή νοημοσύνη αφορά στη χρήση αλγορίθμων, με την επεξεργασία πρωτογενούς υλικού το οποίο συνήθως απαιτεί ανθρώπινο έλεγχο προκειμένου να αποφασιστεί τι είναι δημοσιεύσιμο και τι όχι. Καθώς η δημοσιογραφία μετακινείται από μια γραμμική σε μια πιο διαδραστική (και πιο ελκυστική) μορφή, ο ρόλος του συντάκτη ειδήσεων θα αλλάξει ενσωματώνοντας περισσότερα στοιχεία επιμέλειας. Η σύνταξη εν προκειμένω θα γίνεται με την παρουσίαση διαφορετικών επιλογών σε έναν παραγωγό. Όμως δε θα κάνει απαραίτητα τις επεξεργασίες ο ίδιος - θα είναι περισσότερο ένας διορθωτής, στην πραγματικότητα.
Ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης κατά τη σύνταξη ειδήσεων θα είναι η ύπαρξη τεκμηριωμένου και υψηλής ποιότητας περιεχομένου το οποίο δε θα υπόκειται σε προκαταλήψεις. Για να συμβεί αυτό είναι σημαντικό να διαθέτουμε οργανωμένα πραγματικά και αξιόπιστα στοιχεία πριν καν ξεκινήσουμε. Ορισμένες εταιρείες Μέσων Ενημέρωσης θα χρησιμοποιούν δικό τους επεξεργαστή περιεχομένου με ενσωματωμένο αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης προκειμένου να οργανώσουν την παραγωγή ειδήσεων. Άλλες θα θεωρήσουν ότι έχει περισσότερο νόημα να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τα καθιερωμένα συστήματα που ήδη υπάρχουν στην αγορά.
Η «συγχώνευση» εξειδικευμένων συντακτών ειδήσεων με αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης στη γραμμή παραγωγής θα είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος της διασφάλισης της ποιότητας αφού οι ενσωματωμένοι αλγόριθμοι θα εκτελούνται με ανθρώπινη επίβλεψη. Οι δομές και το στυλ των υφιστάμενων πρακτικών παραγωγής μπορεί να μη χρειαστεί να αλλάξουν καν, ενόσω οι μηχανές θα προσπαθούν να ανιχνεύσουν καλύτερα τις προκαταλήψεις κατά την παραγωγή της αρθρογραφίας. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να δημιουργήσει από μόνη της πρωτότυπο ποιοτικό περιεχόμενο για ένα συγκεκριμένο θέμα, κάτι που χιλιάδες δημοσιογράφοι κάνουν καλύτερα κάθε μέρα. Ένας υπολογιστής δεν μπορεί να αντικαταστήσει μια φωνή που θέλει να πει κάτι για τον πολιτισμό, την πολιτική ή την οικονομία. Ωστόσο, ένα ολόκληρο παράλληλο διαδίκτυο πρόκειται να αναδυθεί από aggregators και εκδότες που θα δημιουργούν εκατοντάδες άρθρα ανά δευτερόλεπτο με αυτό τον τρόπο.
Η επιμέλεια ειδήσεων θα καταστεί ένα αυξανόμενα σημαντικό μέρος της παραγωγής τους και θα δημιουργήσει στα newsrooms τη θέση εργασίας των συντακτών τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίοι θα σαρώνουν χιλιάδες άρθρα κάθε μέρα και θα επιλέγουν εκείνα που θα αποτελούν το ακατέργαστο υλικό για την παραγωγή δημοσιευμάτων, τα οποία θα φέρνουν περισσότερα κλικ σε έναν ιστότοπο. Πρόβλημα θα δημιουργηθεί όταν ο αλγόριθμος αρχίσει να αποκτά αυτογνωσία ώστε να μπορεί να επιλέγει ειδησεογραφικούς στόχους με βάση τα δικά του πρότυπα ανάλυσης συμπεριφοράς.
Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης διεκδικούν να αλλάξουν τον κόσμο σε κάθε επίπεδο όσον αφορά την ταχύτητα, την επαναληψιμότητα και την ποιότητα - έχουν τη δυνατότητα να μεταβάλουν την ποιότητα της δημοσιογραφίας και να δημιουργήσουν μια εντελώς νέα μορφή της. Η ταχύτητα παραγωγής που θα εισάγουν θα φέρει εκείνο το κομμάτι της παραδοσιακής βιομηχανίας του Τύπου όπως οι εφημερίδες, σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή.
Ματθαίος Τσιμιτάκης με Rytr+ Deepl
Τα ίδια περίπου παρατήρησε και ο David Cohn στο σχετικό άρθρο του για το Niemanlab. Εδώ η επεξεργασία του σε βίντεο: