Όταν ξεκίνησα αυτό το newsletter (μόλις πριν λίγες εβδομάδες δηλαδή) δεν φανταζόμουν ότι ο τίτλος του θα αποκτούσε τέτοια επικαιρότητα. Μετά από όσα έγιναν με το Facebook, το τεύχος αυτό δεν θα μπορούσε παρά να είναι αφιερωμένο στην υπόθεση λογοκρισίας των αναρτήσεων για τον Δ. Κουφοντίνα (αν μπορούμε να μιλάμε για λογοκρισία) και την εξήγηση της επιλογής του τίτλου: «Μετά τα Social Μedia».
Ο Μαρκ δεν βάζει like πια στην πολιτική
Στις αρχές του Φεβρουαρίου, ο Μάρκ Ζούγκερμπεργκ κάθισε στην προγραμματισμένη συνέλευση μετόχων και τους ανακοίνωσε ότι «οι χρήστες θέλουν να πάρουν πίσω το timeline τους από την πολιτική πόλωση»! Μετά τις ταραχές στο Καπιτώλιο και ενώ για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, οι συνέπειες της ενέργειας αυτής «ακουμπούσαν» για άλλη μια φορά το κοινωνικό δίκτυο και την αξία της μετοχής του, ο ιδρυτής του Facebook ανήγγειλε ότι σκόπευε να μειώσει τη διανομή πολιτικού περιεχομένου σε τέσσερις χώρες: τον Καναδά, τη Βραζιλία, την Ινδία και τις ΗΠΑ. «Θα δοκιμάσουμε διαφορετικές μεθόδους προκειμένου να καταλάβουμε πώς πρέπει να ιεραρχούμε το πολιτικό περιεχόμενο στους τοίχους των χρηστών μας και έπειτα θα προχωρήσουμε σε αλλαγές» φέρεται να είπε σε εκείνη τη συνέλευση, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση.
Πρόσφατα το Facebook κατηγορήθηκε για συνεργασία με την Τουρκική κυβέρνηση στην απόκρυψη των εγκλημάτων Τούρκων στρατιωτών κατά των Κούρδων ανταρτών του YPG στη Βόρειο Συρία. Συγκεκριμένα, το κοινωνικό δίκτυο φέρεται να δέχτηκε αίτημα της Τουρκικής κυβέρνησης να μην δείξει τις σχετικές δημοσιεύσεις εντός της Τουρκίας. Την ίδια ώρα το δίκτυο ανάγκασε την Αυστραλιανή κυβέρνηση να πάρει πίσω νόμο που θα επέβαλε την πληρωμή δικαιωμάτων σε εταιρείες Τύπου και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Ο Ζούγκερμπεργκ έφτιαξε την εφαρμογή πριν από 16 χρόνια με σκοπό να ψηφιοποιήσει την κοινωνική ζωή του Πανεπιστημίου του. Μέχρι εκείνη τη στιγμή τα Αμερικάνικα Πανεπιστήμια έδιναν αναμνηστικούς καταλόγους με φωτογραφίες αποφοίτων μετά το πέρας των σπουδών, αλλά κανείς δεν είχε σκεφτεί να δημιουργήσει μια «αγορά κοινωνικών σχέσεων» εντός του Πανεπιστημίου. Ο Μαρκ, ο οποίος αρχικά ήθελε να συγκρίνει φωτογραφίες φοιτητριών (και έπειτα φοιτητών) και να τις βαθμολογούν με τους φίλους του, εμπνεύστηκε με απόλυτη φυσικότητα την ιδέα της δημιουργίας ενός δημόσιου καταλόγου, ο οποίος έμελλε να μετατρέψει την κοινωνική ζωή του Πανεπιστημίου του σε «αγορά» και την ζωή όλων μας.
Η πολιτική δεν ήταν ποτέ στις προθέσεις του όταν έφτιαχνε το Facebook, ήταν όμως εκείνο στις προθέσεις της πολιτικής κι ας μην το έβλεπε από τα πολυτελή διαμερίσματα της φοιτητικής εστίας του Harvard. Η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού κατά τη δεκαετία του ‘90, η θεσμοθέτηση του ηλεκτρονικού εμπορίου και η συνεπαγόμενη ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας πάνω στην ιδέα της ουδετερότητας - η αποπολιτικοποίηση της- επέτρεψε να αναπτυχθεί ο κλάδος των εφαρμογών διαδικτύου εκθετικά, χωρίς καμία αντίσταση, αφού κάθε κόστος είχε ήδη εξωτερικευθεί με το telecommunications act του 1996, όπως εξηγεί στο podcast ο Χάρης Παπαευαγγέλου, υποψήφιος διδάκτορας της Πολιτικής Οικονομίας των ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης. Από το 1996 και έπειτα μιλάμε για δεδομένα (προσωπικά, ευαίσθητα η εμπορικά) και δίκτυα αλλά δεν μιλάμε για Μέσα επικοινωνίας και ενημέρωσης, όπως θα έπρεπε. Κάθε νέα αγορά περνάει διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης. Στην αρχή ο ανταγωνισμός είναι ισότιμος και επιτρέπει σε ομότιμους να επεκταθούν σε πλευρές της οι οποίες εν πολλοίς είναι ανεξερεύνητες. Όταν τελειώνει όμως αυτή η διαδικασία δημιουργούνται μονοπώλια τα οποία ρυθμίζουν το πεδίο μη αφήνοντας κανέναν άλλο να αναπτυχθεί.
Η ουδετερότητα αυτή επέτρεψε στις αναδυόμενες τεχνολογίες να ωριμάσουν και να αυτορρυθμιστούν χωρίς περιορισμούς, κάτι που αποδείχτηκε πως έχει αρνητικές συνέπειες για την δημοκρατία
Τo Facebook έγινε μονοπώλιο μέσα στη φούσκα του νεοφιλελευθερισμού που του επέτρεψε για πρώτη φορά να βάλει σε ένα κοινό timeline γατάκια, διαπροσωπικές σχέσεις, την ακριβή δημοσιογραφική εργασία, διαφημίσεις και το ηλεκτρονικό εμπόριο χωρίς τους περιορισμούς που είχαν τα παραδοσιακά Μέσα.
Ο Ζούγκερμπεργκ πίστευε ότι το δίκτυό του θα λειτουργούσε συμπληρωματικά προς τα ΜΜΕ βοηθώντας τους διαφημιστές να στοχεύουν με ακρίβεια τα κοινά τους. Όμως ποτέ το κοινό δεν διαβάζει το μήνυμα με τον τρόπο που ο δημιουργός του θα ήθελε, όπως μας έμαθε ο Στιούαρτ Χολ και δεν χρησιμοποιεί το Μέσο μονοδιάστατα, όπως μας έμαθε ο Μάρσαλ Μακλούαν. Ο Ζούγκερμπεργκ ήθελε να χαζεύουμε ο ένας τις φωτογραφίες του άλλου, όμως οι Ισπανοί, Έλληνες, Τυνήσιοι, Αιγύπτιοι το 2011 και πολλοί άλλοι είδαν μια διαφορετική δυνατότητα: Αυτήν της επικοινωνίας του μηνύματος της εξέγερσης.
Knight Media forum: Το Facebook είναι Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας
Ο λόγος είναι απλός: Το διαδίκτυο είναι κι αυτό ένα Μέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης και το Facebook είναι το μεγαλύτερο κανάλι του. Όμως σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα Μέσα, δεν έχει έναν πομπό και πολλούς αποδέκτες, αλλά πολλούς πομπούς και αποδέκτες ταυτόχρονα. Δύναμή του είναι η διάδραση, η οποία όμως έχει δυο προϋποθέσεις: Δίκτυα ομότιμων και πόλωση. Τα πρώτα είναι αναγκαία προκειμένου να είναι δυνατή η κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση του μηνύματος και η πόλωση απαιτείται για την ενεργοποίηση της διάδρασης. Αυτή η λειτουργία εξηγεί ανάγλυφα γιατί το ίδιο το επιχειρηματικό μοντέλο επιτίθεται στη δημοκρατία, κάτι που είδαμε με το σκάνδαλο της Cambridge Αnalytica, όμως περισσότερο φάνηκε στην επικοινωνία του Προέδρου Τραμπ και όσα ακολούθησαν με τους Qanon.
Μόλις προχθές έληξε το ετήσιο media forum του Knight foundation, ενός Αμερικανικού ιδρύματος που έχει σαν σκοπό του την προαγωγή της δημοσιογραφίας. Το κεντρικό πάνελ της διοργάνωσης είχε τον προκλητικό τίτλο: Θα επιβιώσει η δημοκρατία από τα Social Media; Η Carole Cadwalladr εξήγησε ότι ήταν ιδιαίτερα δύσκολη η αποκάλυψη του σκανδάλου της Cambridge Analytica επειδή το Facebook είναι πολύ μεγάλη εταιρεία και είναι σε θέση να κινητοποιήσει πολλούς περισσότερους πόρους από ό,τι μια εφημερίδα, ακόμα και αν είναι ο Guardian. «Έχει επιζήσει η δημοκρατία; Είναι χρέος των ΗΠΑ να αποκαταστήσουν την λειτουργία της ενημέρωσης και της επικοινωνίας. Οι εταιρείες αυτές είναι αχαλίνωτες και είναι στη χώρα σας, είναι δικό σας θέμα. Χρειαζόμαστε τη βοήθεια σας» συμπλήρωσε απευθυνόμενη στους Αμερικανούς συναδέλφους. Ο Tristan Harris εξήγησε ότι αυτό που είναι προβληματικό είναι το ίδιο το επιχειρηματικό μοντέλο των επιχειρήσεων αυτών. «Πέντε λεπτά μίσους είναι αρκετά για εκμετάλλευση. Δουλεύουμε όλοι για εκείνους. Δεν χρειάζεται να προσλάβουν δημοσιογράφους ή αρχισυντάκτες για να ασκήσουν έλεγχο γιατί αυτό θα αντίβαινε στο μοντέλο τους. Δεν φτάνει το νομικό μας οπλοστάσιο για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε την “χειρουργικής ακρίβειας” παρέμβαση στο νευρικό σύστημα τόσων ανθρώπων. Είμαστε μπροστά σε κάτι τελείως καινούργιο» είπε χαρακτηριστικά.
Για την υπόθεση Κουφοντίνα
Η μεταφορά των ρομπότ ή της τεχνητής νοημοσύνης όταν μιλάμε για έλεγχο περιεχομένου είναι μάλλον παραπλανητική, αφού μεταθέτει την ευθύνη σε κάποια τεχνική αδυναμία η οποία μάλιστα παρουσιάζεται ως άλυτη. Ο χρόνος μιας δημοσίευσης είναι καθοριστικός για τη συγκρότηση δικτύων λήψης αποφάσεων. Αν το twitter έδωσε τη δυνατότητα σύνθεσης «ανταγωνιστικών αφηγημάτων για την αλήθεια» χάρη στο μισάωρο που προηγείται από οποιαδήποτε δημοσίευση σε ΜΜΕ, τότε αυτό που έκανε το Facebook με το κόψιμο των μαρτυριών ακτιβιστών, δικηγόρων και δημοσιογράφων για τα γεγονότα των τελευταίων ημερών μπορεί να έδωσε πλεονέκτημα στην κυβέρνηση να αρθρώσει το αφήγημα της προνομιακά. Ακόμα κι αν αποκατασταθούν όλες οι δημοσιεύσεις μετά από μερικές ημέρες το πολιτικό αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο.
Η ταινία The Cleaners εξηγεί πώς δουλεύει το σύστημα ελέγχου περιεχομένου του Facebook
Μια αργή διαδικασία ελέγχου μεταξύ ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης και απρόσωπων εταιρειών εργολάβων σε όλο τον κόσμο λειτουργεί υπέρ του status quo, ακόμα κι αν αυτό παραβιάζει βασικά δημοκρατικά δικαιώματα. Η απουσία λογοδοσίας σε εύλογο χρόνο κάνει τη διαδικασία διαφάνειας που επικαλείται η εταιρεία να φαίνεται σαν μαύρο κουτί το οποίο προσπαθούμε να ανοίξουμε μόνο μετά την πρόσκρουση. Μόνο που αυτός που έπεσε με φόρα ήταν η Δημοκρατία. Οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι είναι σε μεγάλο βαθμό στα πρόθυρα της εξέγερσης εναντίον του Facebook για όλους τους παραπάνω λόγους. Όχι μόνο γιατί το δίκτυο εξάγει όλη την υπεραξία της δουλειάς τους, εξωτερικεύοντας το κόστος παραγωγής της, αλλά και γιατί δεν τους επιτρέπει να παίξουν τον ρυθμιστικό ρόλο που έχουν στο πολίτευμα, όντας η τέταρτη εξουσία, κατά τη φιλελεύθερη παράδοση. Από την άλλη πλευρά αναγνωρίζουν οτι σελίδες και γκρούπ στο δημοφιλές δίκτυο αποτελούν όαση στις περιοχές που αποκαλούνται «ειδησεογραφικές έρημοι», επαρχίες και μικρές πόλεις χωρίς τοπικά Μέσα ενημέρωσης, χωρίς ειδήσεις! Στην Ελλάδα το κόστος ανέλαβε πρόσφατα η κυβέρνηση με τις λίστες Πέτσα. Αλλά αυτά σε ένα επόμενο email
Τα περισσότερα links σε αυτό το email στέλνουν σε σχετικά βίντεο. Ρίξτε μια ματιά
Αυτό το newsletter θα αποστέλλεται μια φορά την εβδομάδα και θα αφορά στις εξελίξεις στο χώρο των ψηφιακών Μέσων από τεχνολογική, αλλά και κριτική σκοπιά. Αυτά μετά το επόμενο email βέβαια, στο οποίο θα αναφερθώ αναλυτικά στην υπόθεση Κουφοντίνα αλλά και γιατί η χρηματοδότηση ανεξάρτητου δημοσιογραφικού περιεχομένου υψηλής ποιότητας μπορεί να δώσει απάντηση στο πρόβλημα των Social Media
Share this post